दक्षिण एशियाली महिलाहरुको सम्मेलन २०८१

बिराटनगर | यहि वैशाख ३० देखि जेठ १ गतेसम्म चल्ने दक्षिण एशियाली महिलाहरुको सम्मेलन २०८१को आज सम्माननीय उप-राष्ट्रपति श्री राम सहाय प्रसाद यादवले  होटल हिमालय, कुपण्डोल ललितपुरमा उदघाटन गर्नुभयो ।

आफ्नो उदघाटन मन्तव्यमा प्रमुख अतिथि उप(राष्ट्रपतिले भन्नु भयो सम्मेलनले आजका महत्वपूर्ण आवश्यकता हरुलाई दर्शाएको छ । दक्षिण एसियाका  महिलाको पुँजी र बजारमा प्रवेश अति आवश्यक छ ।आरक्षणबाट ३३ प्रतिशत राजनैतिक सहभागिता पछि आर्थिक सशक्तिकरणमा काम गर्नु जरुरी छ ।

उपराष्ट्रपतिज्यूले लैङ्गिक असमानता न्यूनीकरण र आर्थिक सशक्तिकरण बढाउन डिजिटल रुपान्तरणमार्फत महिला सशक्तीकरण आवश्यक रहेकोमा जोड दिनु भयो । उहाँले विभिन्न क्षेत्रहरूमा महिला सहभागिता प्रवर्द्धन गर्ने महत्त्वलाई प्रकाश पार्दै दक्षिण एसियाका सामूहिक चुनौतिहरूको लैङ्गिक असमानताको मूल कारणहरू पहिचान गर्न र दक्षिण एसियाली अर्थतन्त्रको सन्दर्भमा व्यापार, उत्पादन, पर्यटन व्यवस्थापन र कृषिमा महिला सहभागिताको महत्व दोहोर्‍यानु भयो ।

आर्थिक सशक्तिकरण प्रजातान्त्रिक रूपमा आर्थिक अधिकार र महिलाका लागि न्याय, औपचारिक र अनौपचारिक कार्यस्थलहरूमा लैङ्गिक खाडलहरू पूरा गरेर मात्र हासिल गर्न सकिन्छ। उहाँले कार्यक्रम कार्यान्वयनका लागि SWAN, Asia Foundation, UN Women, रUSAID जस्ता संस्थाहरूसँग साझेदारीको महत्त्वलाई औंल्याउँदै महिला उद्यमीहरूलाई नेटवर्किङ र जडान गर्ने मञ्चका रूपमा सम्मेलनको प्रशंसा गर्नु भयो ।अब दक्षिण एसियाली महिला उद्दमीको नेटवर्क निर्माण होस, उहाँले भन्नु भयो |

उद्घाटन सत्रमा, नेपाल सरकार महिला, बालबालिका तथा ज्येष्ठ नागरिक मन्त्री भगवती चौधरीको विशेष अतिथिको सम्बोधन स् बालबालिका तथा ज्येष्ठ नागरिक मन्त्री माननीय भगवती चौधरीले संविधानले दिएको अधिकारले महिलाको राजनैतिक प्रतिनिधित्व त भयो तर निजामती सेवा देखि लिएर सेवा क्षेत्रहरुमा महिलाको उपस्थिति निक्कै कम नै छ ्र महिला सशक्तिकरणका सरकारी प्रयास भएता पनि पर्याप्त छैन । लैंगिक उत्तरदायी बजेट अझै पर्याप्त हुन् सकेको छैन । 

स्थानीय सरकारहरुलाई संविधानले दिएको अधिकारहरुको पर्याप्त प्रयोग गर्न आग्रह ्र दिगो विकास लक्ष प्राप्तिको प्रयास गर्नु जरुरी छ ्र मन्त्री भगवती चौधरीले राजनीतिक सहभागितामा भएको प्रगतिको प्रकाश पार्दै सरकारी क्षेत्रमा महिलाको प्रतिनिधित्व बढाउनुपर्नेमा जोड दिनुभयो ।भर्खरैको जनगणनाको तथ्याङ्क अनुसार यी अधिकारहरूको प्रयोग गर्ने महिलाहरूमा थोरै वृद्धि भएको उल्लेख गर्दै उहाँले सम्पत्ति अधिकारको महत्त्वलाई जोड दिनु भयो ।

चौधरीले महिला सशक्तिकरणका तीन स्तम्भहरूस् महिलाका लागि जोखिम उद्धार, सांस्कृतिक सीमाना तोड्ने र आर्थिक विकासलाई बढावा दिनु जरुरी रहेको बताउनु भयो  । उहाँले विगत दुई दशकमा मातृ मृत्युदरमा भएको सुधारलाई उल्लेख गर्दै विशेष गरी सरकारी मन्त्रालय र स्थानीय सरकारहरूमा लैङ्गिक(उत्तरदायी बजेटमा चुनौतीहरू सम्बोधन गर्न आग्रह गर्नु भयो ।मन्त्रीले तस्करी जस्ता समस्यालाई सम्बोधन गर्न विशेषगरी तराई र समतल क्षेत्रको आर्थिक विकासमा सरकार केन्द्रित हुनुपर्नेमा जोड दिनु भयो ।

 उनले क्म्न् लक्ष्यहरूसँग सरकारी पहलहरू र लैङ्गिक समानतालाई अगाडि बढाउन अन्तर्राष्ट्रियसम्झौताहरूको महत्त्वमा पनि जोड दिनु भयो । चौधरीले भेदभावलाई सम्बोधन गर्न सामूहिक पहल गर्न र ग्रामीण तथा हिमाली जनसङ्ख्यालाई सशक्तिकरण गर्ने रणनीति तय गर्न आग्रह गर्नु भयो । उहाँले सीप निर्माण र क्षमता अभिवृद्धि कार्यक्रमहरू मार्फत महिलाहरूलाई सशक्तिकरण गर्न महिला मन्त्रालयको रणनीतिलाई समेत प्रकाश पर्नु भयो ।

“ग्रामीण पर्यटनमा दिगो विकास र महिला सशक्तिकरण”लाई मुख्य विषयवस्तु बनाएर उक्त सम्मेलन गर्न लागिएको आयोजकहरुले बताएका छन् ।

आयोजक संस्थाका अनुसार यस परिवर्तनकारी सम्मेलनले “दक्षिण एशियाभरिका महिलाहरुले आर्थिक सशक्तिकरणका विषयमा झेलेका र भोगीरहेका अप्ठ्यारोको  विषयवस्तुलाई लक्षित गरेको छ, जसमा वित्तिय पहुँच, बजारीकरण, डिजिटल प्रविधि र व्यवसायिक विकास रहेका छन् । साथसाथै लघु, साना र मध्यम स्तरका  व्यवसायहरुलाई विषेश जोड दिदै ग्रामीण पर्यटन, कृषि र जलवायु परिवर्तन जस्ता समसामयिक विषयहरुलाई समेट्न खोजेको छ ।

सम्मेलनले “दक्षिण एशियाभरिका महिलाहरुले आर्थिक सशक्तिकरणका यस सम्मेलनको मुख्य उद्देश्य दक्षिण एशियाभित्रका महिला उद्यमीहरु अझ विषेश गरि ग्रामीण पर्यटन व्यवसाय अन्तर्गतका महिलाहरुको आर्थिक सशक्तिकरण, डिजिटल प्रविधिसँग सम्बन्धित सेवा सुविधाहरु, क्षमता विकास, आयश्रोतको बृद्धि, लैङ्गिक समानता र प्रतिस्पर्धात्मक सोचलाई प्रविधि र विश्व बजारसँग समन्वय गर्नको लागि एउटा अवसर प्रदान गर्नु हो ।जसले दक्षिण एशियाली महिलाहरुलाई एउटै संजालमा राखेर उनीहरुको अनुभव आदान प्रदान गरि ग्रामीण महिलाहरुलाई रोजगारीको अवसर सिर्जना गराउने एउटा पुलको भूमिका निर्वाह गर्नेछ । यसमा विभिन्न महिला उद्यमीहरुका सफलताको कथाहरु जस्तैः ईन्टरनेट साथी, ग्रामिण पर्यटन र महिलाहरुमा परिवर्तन, दिगो अर्गानिक कृषि प्रविधिद्धारा ग्रामिण महिलाहरुको जीवनस्तर उकास्ने जस्ता विषयवस्तुहरुलाई समेटिनेछ ।

सम्मेलन कन्भेयर  दक्षिण एशियाली महिलाहरुको संजाल नयाँ दिल्ली, भारतबाट प्राध्यापक वीणा सिक्रीका अनुसार, दक्षिण एसियाका कयौं अगुवा महिलाहरुको समेतको सहभागितामा सम्मेलनले यस क्षेत्रमा रहेका ग्रामीण महिलाहरुको  प्रत्यक्ष सहभागितामा  प्रविधियुक्त ग्रामीण पर्यटनको विकास र प्रवर्धन गर्दै  महिला सशक्तिकरणको आयाम तय गर्नेछ ्र  यसले एकातिर सीप र आय आर्जनमा महिलाको नेतृत्व बढाउँछ भने अर्को तर्फ दिगो विकासको एउटा लक्ष हासिल गर्न समेत मदत पुर्याउने छ ्र

पहिलो पटक नेपालमा हुनगईरहेको यो सम्मेलनले निम्नलिखित मुख्य उद्देश्यहरु राखेको छः

१। दक्षिण एशियाली महिलाहरुद्धारा संचालित लघु, साना र मध्यम स्तरका व्यवसायहरुको प्रवद्र्धन गर्नु ।

२। लैङ्गिक डिजिटल ग्यापलाई कमगर्न पुलको रुपमा कामगर्नु ।

३। महिलाहरुको आर्थिक सशक्तिकरणमा टेवा पुर्याउनु  ।

आयोजक संस्था हिमालपार वातावरण तथा जीविकोपार्जन कार्यक्रम नेपालको तर्फबाट श्री  याङकिला  शेर्पाको बुझाईमा दक्षिण एसियाका देशहरूमा कोभिड(१९ को महामारीका कारण उत्पन्न भएको आर्थिक क्षतिलाई सम्बोधन गर्ने हालको प्रयासमा यस सम्मेलनले टेवा पुर्याउने छ  सम्मेलनले समाजको समग्र समृद्धि र आर्थिक विकासका लागि सबै महत्त्वपूर्ण क्षेत्रमा महिलाको अर्थपूर्ण सहभागितालाई पुष्टि गर्दै, महिलामा आर्थिक सशक्तिकरणको आवश्यकतालाई थप उजागर गर्ने छ ्र सम्मेलनले महिला समूहहरू, विशेष गरी साना र मझौला उद्यमहरूले सामना गर्ने चुनौतीहरूलाई सम्बोधन गर्न थप मार्ग प्रसस्त गर्न र विशेष गरि प्रविधिको प्रयोगबाट हुने  रूपान्तरणका मार्गहरु चित्रण गर्नेछ ्र  

यस सम्मेलनमा दक्षिण एशियाका लघु, साना र मध्यम स्तरका महिला उद्यमी व्यवसायीहरु, सम्बन्धित देशका सरकारी प्रतिनिधिहरु, नागरिक समाज, बुद्धिजीवि वर्ग तथा अनुसन्धानकर्ताहरु, वित्तिय संस्थाहरु, प्रविधि प्रदायक संस्थाहरु, अन्तराष्ट्रिय संस्थाहरु, कर्पोरेट क्षेत्र, युवा तथा विद्यार्थी, विकास एजेन्सीहरु, संचारकर्मी  र नागरिक समाजको  सहभागिता रहनेछ ।

सम्मेलन आफैंमा केही गुणात्मक र नीतिगत सवालहरुमा केन्द्रित छ । खासगरि बजारमा महिलाको पहुँच, नेपालको ग्रामीण क्षेत्रमा पर्यटन र डिजिटल समावेशीताको  सवाल आदि  । तर सम्मेलनमा सहभागीहरूको बलियो समर्थन अनि  हाम्रा साझेदारहरू र प्रायोजकहरूको अटल प्रतिबद्धताबाट सम्मेलनले सार्थकता पाउनेमा आफु विस्वस्त रहेको अन्तराष्ट्रिय विकास संस्थाका निर्देशक सुमन राज तिम्सिनाले बताउनु भयो ।

सम्मेलनमा सहभागी नेपालका उप(राष्ट्रपति, संघीय सरकारका मन्त्री, संघीय तथा बागमती प्रदेश माननीयज्यूहरु, विभिन्न पालिकाका मेयर तथा उपमेयर हरु लगायत सार्कमुलुकहरुबाट सहभागीहरु, संचारकर्मी  लगायत सबैमा आई डी आई का निर्देशक सुमन राज तिम्सिनाले  धन्यवाद ज्ञापन गर्नु भयो |