यस्तो छ, पुर्व ब्रिगेड माओवादी कमाण्डर कुशलको कथा

बिराटनगर माघ १४ गते । रातो तारा डट कम,अर्जुन जम्नेली राई,संगको कुराकानिमा १ नम्वर प्रदेश सासद क. कुशल लिम्बू (साम्वा) भन्छन,! ‘प्रदेशलाई नमुनाको रुपमा विकास गर्न सरकारलाई सहयोग गर्छु । आइतबार (माघ, ७) विराटनगरको बीरेन्द्र सभागृहमा दौरा सुरुवाल, कोट र कालो टोपीमा ठाँटिएका व्यक्तिहरुसँगै माओवादीका पुर्ब जनमुक्ति सेना (लडाकु)का कमाण्डर मोरङ मिक्लाजुङ्गका कुलबहादुर लिम्बू (कुशल) पनि उस्तै पोशाकमा सजिएका थिए ।

युद्धको भाषामा दुश्मनको किल्ला कब्जा गर्ने, लडाकु तालिम र योजना सफल बनाउन रातदिन लागिरहने राजनीतिक कोर्ष परिवर्तनसँगै कुशलको भुमिकामा हेरफेर नहुने कुरै भएन । सफत ग्रहण सकिएलगतै आयोजित ‘चिया रोटी’ ग्रहण कार्यक्रममा इाण्डामा भावि मुख्यमन्त्री,मन्त्रीहरु बन्ने बनाउने प्रसंग आयो ।

पत्रकार मित्रहरुले प्रदेश प्रमुख डा.गोबिन्द लिम्बू र सम्भावित १ नम्बर प्रदेशका मुख्यमन्त्री दावेदार शेरधन राईलाई घेरा हालेर प्रदेशको भावि दिनहरुको बारेमा सोधिरहेका थिए । मुख्य मन्त्रीका दावेदार माओवादी केन्द्रका मौसम लिम्बू र एमाले सचिव भीम आचार्यको भावि भुमिका बारे जिज्ञासा राख्नेहरु पनि कम थिएनन् ।

यही क्रममा माओवादी केन्द्रका पोलिटब्युरो सदस्य र मोरङ जिल्ला ईन्चार्ज समेत रहेका कुलबहादुर लिम्बू (कुशल)लाई खुसुक्क सोधियो, प्रदेश सरकारमा
तपाईको के छ इच्छा ? ।

उनले सांकेतिक भाषा प्रयोग गर्दै भने ‘फुली थप्ने इच्छा कस्लाई हुदैन र ?’ पार्टीले भुमिका दिए प्रदेश सरकारमा रहेर काम गर्ने उनको भनाई थियो । दियो भने खाइदिन्छ’ । तर, आवश्यकता भन्दा बढी कसरत भने नगरिने उनको जवाफ थियो ।

पश्चिम नेपालबाट माओवादी आन्दोलन सुदुरपुर्व आइपुग्नै लाग्दा कुलबहादुर लिम्बू जनजाति आन्दोलनमा आवद्ध थिए। २१ वर्षे मस्त जवान हुदा लिम्बूमाओवादी आन्दोलनमा होमिएका थिए ।

२०३५ माघमा बिर्खबहादुर लिम्बू र मनमाया फत्र लिम्बूबाट मोरङटाँडीमा जन्मिएका कुलबहादुर लिम्बरु (कुशल)सँग हल्का राजनीतिक कुराकानी पनि भयो ।
१३ बर्षको कलिलो उमेरमा कुमार लिङ्देन (हाल संघीय लोकतान्त्रिक राष्ट्रिय मञ्च केन्द्रीय अध्यक्ष) हरुसँग जनजाति आन्दोलनमासँगै लागेका रहेछन् । २०४८ देखि ०५६सम्म जनजातिसँग सम्बन्धीत विभिन्न भेला, बैठक, प्रशिक्षण र कार्यक्रमहरु सहभागि भएर राजनीतिक चेतना जगाउदै गएका रहेछन् लिम्बूले ।

टाँडीको मुख्य बजार मधुमल्ला झर्दा ‘जनादेश’, ‘जनआवाज’ जस्ता पत्रिकाहरु पढ्ने क्रममा माओवादी आन्दोलनले कुलबहादुर लिम्बूलाई विस्तारै तान्न थाल्यो । यसैक्रममा २०५६ को वीचतिर दीप राईसँग सम्पर्क भएपछि सोही बर्षदेखि माओवादी आन्दोलनमा उनी जोडिए । लिम्बूले सोही बर्ष माओवादी सम्बद्ध आदिवासी मोर्चाको टाँगी गाविस अध्यक्षको जिम्मा पाए । भुमिगतहुदा लिम्बूको नाम फेरियो र कुशलको नामले चिनिए ।

‘त्यसपछि त पार्टीले जहाँ पठायो, त्यही इमान्दार सिपाईको रुपमा खट्न थाले । लिम्बू भन्छन ‘कहिले जनमुक्ति सेनाको कमाण्डर त कहिले राजनीतिक
मोर्चाको कमिसार भएर खटेँ ।

२०५७ तिर टाँडीमै एरिया कमिटि सदस्य (एसीएम) ०५८ भित्रमा एरिया सेक्रेटरी र टाँडी जनसरकार उपप्रमुखको जिम्मा पुरा गरे । पार्टीले कहिले सेनामा त कहिले राजनीतिक मोर्चामा पठाउने भएकोले यही समयमा जनमुक्ति सेना तालिम लिनु परिहाल्यो ।

२०५७ को अन्त्यतिर वाईसीएलहुदै जनमुक्ति सेनाले टाँडीको मिलनमा आयोजना गरेको हप्तादिने तालिममा कुशलपनि सहभागि भए । ५०-६० जनाको समुहरहेको तालिमपछि उनलाई सेक्सन कमाण्डरको जिम्मा दिइयो ।

पार्टीको आयोजनामाउदयपुरको ताप्लेमा १२ दिनको सैनिक तालिम लिएका कुशल क्ता कमाण्डर, कम्पनि कमाण्डर, कम्पनि कमिसारदेखि द्यल ब्रिगेड ख्अ सम्म भएर काम गरेको अनुभाव सुनाए । पहिलो तालिम लिन’ अघि टाँडीकै यमबहादुर गजमेर (एटम)बाट भरुवा बन्दुक चलाउन सिकेका कुशल, शान्तिप्रकृया सुरुहुदासम्म जनमुक्ति सेनाको द्यल खअ थिए ।

२०५० मा इलामको बन्दुकेबाट सैनिक एक्सन (आक्रण र
प्रत्याक्रमन)को अनुभव लिएका कुशलले कुशलता पुर्वक सैन्य मोर्चाको जिम्मेवारी सम्हाले । २०६० मा मोरङको रमितेमा भएको तीन दिने भिडन्त, ६१ मा मोरङ पथरीकानेपोखरी एम्बुस काण्ड, सिन्धुलीको बन्दीपुर, धनकुटा र इलाम सदरमुकाम एक्सन, झापा सूरुङ्गाको कमाण्डो एक्सन, भोजपुरको घोडेटार लगायत दर्जनौ सैनिक
कारबाहीको अनुभाव लिम्बूले राखेका छन  ।

युद्धको बेला समयमा खान नपाइने, सुत्न समस्याहुने, रातभर हिड्नुपर्ने हुन्थ्यो । अल्लारे जवानमा युद्धाबाटै नेपालीहरुको भाग्य र भविश्य बनाउने चाहनाको साथ जस्तोसुकै दुःख, कष्ट भोग्नुपरेपनि पछि नहटेको व्यक्तिहुन उनी ।

शान्ति प्रकृया शुरु भएसँगै राजनीतिकमा दख्खल राख्नेहरुलाई पार्टीले जनमुक्ति सेनाबाट झिकेर राजनीतिक मोर्चामा पठायो । पार्टीकै योजनामा उनी नयाँ संरचना
अनुसार योङ्ग कम्य’निष्ट लिग(वाई.सी.एल.)मोरङको संस्थापक अध्यक्ष बने ।

‘त्यो बेला व्यक्तिका इच्छा सहायक कुरा हुन्थे .’ कुशल भन्छनु आवश्यकता अनुसार पार्टी मोरङ जिल्ला सदस्यदेखि सेक्रेटरीसम्म बनायो । दोस्रो संविधानसभाको निर्वाचन अघि पार्टी विभाजनहुदा कुशल मोहोन बैद्यले नेतृत्व गरेको

नेकपा—माओवादीको मोरङ जिल्ला ईन्चार्ज, वैकल्पिक केन्द्रीय सदस्य, पुर्णकेन्द्रीय सदस्य भएर पार्टी सञ्चालनको अनुभाव लिए । रामबहादुर थापा(बादल)को नेतृत्वमा प्रचण्ड अध्यक्ष रहेको तत्कालीन एमाओवादीवीच एकतापछि बनेको (नेकपा माओवादी केन्द्र)को मोरङ जिल्ला इन्चार्ज र पोलिटब्युरो सदस्य रहेका छन । प्रदेशभास सदस्यको निर्वाचित भएपछि उनको परिचय थपिएको छ ।
सेना र राजनीतिक मोर्चा दुवैको अनुभाव भएका कुशललाई प्रस्न गरियो ।

सेना कि राजनीतिक मोर्चामा काम गर्न सहज र उत्तर आउछ, ‘सेना’ । सेनामा चेन अफ कमाण्ड लागु हुन्छ । माथिल्लो आदेश हुबहु लागु गर्नुपर्ने हुन्छ । सेनाको तुलनामा राजनीतिक मोर्चा पुरा अराजक जस्तो देखिन्छ । उनले अनुभव सुनाए ।

झापा, मोरङ र सुनसरीका साथीहरु सेनामा धेरै टिकेनन् । त्यो बेला उपल्लो कमाण्डरहरुले मोरङ र सुनसरीका भाग्छन है भन्दा मन कटक्ट हुन्थ्यो । युद्व पक्कैपनि कठोर थियो । अनुशासनको साथ फर्मेशनमा हिड्नु पथ्र्यो ।

राजनीतिमा त्यसै फुत्त उफ्रेर आएको होइन । कुशल सबैकुरा भोगेरछआएको हो । अब कसैले लडाउनु खोजेर लड्दैन ।अहिलेसम्म असफल हुनु परेको छैन । ‘युद्धको बेला सँगै उभिएको साथी ढल्दा, अंग गुमाएका साथीलाई बोकेर
उद्धार गर्नुपर्दा क्षणिक पराजित भएको जस्तो लाग्थ्यो तर त्यो लडाइको नियम थियो । उनले थोरै अनुभव सुनाए । शान्ति सम्झौतापछि नेपालको राजनीतिक नयाँ कोर्षमा गएको पक्कै हो ।

किन पार्टी विभाजन र एकतामा रुमलिरहेका छन त भन्ने प्रस्नमा कुशलले आफ्नो बुझाइ यसरी सुनाए । १२ बुँदे सम्झौतालाई बाब’राम भट्टराईले राजनीतिक क्रान्ति सम्पन्न भयो भन्ने बुझे, मोहन वैद्यले क्रान्तिकै चरणमा भएको बुँझे प्रचण्डले व्यलेन्स गर्न खोजे, बुझाइ फरक भएकैले पार्टी विभाजित भयो । दुवैलाई व्यालेन्स गर्ने प्रयास स्वरुप २०६४ को निर्वाचनमा प्रचण्डले ‘मुखमा निर्वाचन र दिमागमा विद्रोह’कोनीति ल्याएका हुन । त्यसबेला अध्यक्षले ब्यालेन्स गर्न नसकेको कारण पार्टी विभाजन भयो ।

राजतन्त्रको औपचारिक अन्त्यपछि हतियारको लडाइबाट जाने प्रकृयाको अन्त्य भइसक्यो । नेत्रविक्रम चन्द (विप्लव)ले बन्दुक बोकेका छैनन् र बोक्दैनन, कुशलको भनाइ छ,।‘हतियार बोकेर कोसँग लड्छन विप्लव र विप्लव हामीलाई चाहिन्छ,प्रचण्डपछिका हाम्रा नेता उनै हुन ।

प्रगतिशिल संसदबाटै नेपालको संमृद्धि, भौतिक, आर्थिक विकासको प्रसस्त सम्भावना रहेको प्रदेशसभा सदस्य समेत रहेका क’सलको ठहर छ । माओवादी केन्द्र र एमालेमात्र होइन सम्पुर्ण वामपन्थीहरुको एउटै पार्टी बन्नुपर्छ । स्थायी शान्ति र समाजवादी क्रान्ति प्रचण्डको नेतृत्वमा मात्र सम्झव देख्छन उनी ।

एक नम्बर प्रदेशको नाम मिश्रित हुनुपर्ने र आदिवासी जनजाति, दलित, मधेशी लगायत उत्पीडित जाति, क्षेत्र र लिङ्गको समस्या समाधान समाजवादी क्रान्तिसँगै हलहुने
बताए ।

प्रदेश सरकार बन्ने प्रकृया नजिकै आइरहेको बेला कुशलले भने ‘सात प्रदेशमा क्लष्टर अनुसार जुन जातिको बाहुल्य छ, पहिलो चरणमा त्यही जातिको मुख्यमन्त्री बनाए राम्रो हुन्छ ।

एक नम्बर प्रदेशको कुरा आउदा कुशलले भने ‘नरेन्द्र मोदीले शुरुमा गुजरात बनाए, गुजरातको आर्थिक क्रान्तिबाट भारत नै प्रभावित बन्यो । त्यसैगरी एक नम्बर प्रदेशले उद्योग, पर्यटन, आध’निक कृषि, विद्युतको उत्पादन तथा विकास गरेर नेपाललाई प्रभावित गर्नुपर्ने विचार राखे ।

प्रदेशको विकासको लागि आफु मन्त्री भए, नभएपनि प्रदेशसभा सदस्यको हिसावले मुख्यमन्त्रीलाई गर्नुपर्ने सहयोगमा कुनै कसरत बाँकी नराख्ने वचन व्यक्त गरेएक नम्बर प्रदेशको तीब्र बिकासको लागि भारत र चीनसँग जोडिएको नाकाहरु व्यवस्थतिगर्नुपर्छ ।

२०७४ मंसिर २१ गते भएको निर्वाचनमा मोरङ १ (क) प्रदेशसभाको सदस्य निर्वाचित गर्न भोट दिने सम्पुर्ण क्षेत्रबासीलाई धन्यवाद दिदै कुशलले भने ‘यो
क्षेत्रलाई नमुनाको रुपमा विकास गर्न मेरो जोड रहन्छ ।

निर्वाचनको प्रतिबद्धताहरु पुरा गर्न हर समय लागिरहनेछु, क्षेत्रमा खोला तटबन्धन, खाने पानीको समस्या, सडक विस्तार तथा विकास, पर्यटकीय क्षेत्रको विकास, आन’निक कृषि, गुणस्तरीय शिक्षा, स्वास्थ्य उपचार र रोजगारी कसरी सहज बनाउन सकिन्छ भन्नेकुरामा नयाँ ढंगले सोचिरहेको कुशलको भनाइ छ । सो क्षेत्र भएर बग्ने खोलाहरु बाट विद्युतउत्पादनको सम्भाव्यता अध्ययन गरेर सम्भवहुने ठाउँबाट उत्पादन गर्नेकुरामा लाग्ने समेत उनले बताए ।